Borsamızın Tarihçesi

KARS TİCARET BORSASI HAKKINDA      

     Merkezi Kars olan ‘Doğu ve Cenup İlleri Mıntıkası Canlı Hayvan İhracatçıları Birliği Türk Anonim Şirketi’ M.K. ATATÜRK imzası ile 16.07.1937 tarihinde kurulmuş ve Kars Ticaret Borsasının Temeli atılmıştır. Söz konusu Birliğin Başkanı Cihangir oğlu İbrahim Bey’dir. Takip eden yıllarda sırasıyla Celal YERDELEN 1952- 1956, Kazım ZAMAN 1956-1960, Bayram ALTUNTERİM 1960-1964, Musa DAŞDELEN 1964-1968, Ahmet DAŞDAELEN 1968-1980, Rıza BOZDEMİR 1980-1980, İsmet ÇELİK 1980-2015 günümüze kadar seçilerek iş başına gelen başkanlarımızdır.

     8 Mart 1950 tarihinde kabul edilen 5590 sayılı “Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları ve Ticaret ve Sanayi Odaları” kanunu Oda ve Borsalara yeni bir kimlik kazandırmış ve bir birlik altında teşkilatlanmaları sağlanmıştır. Son yıllardaki teknolojik gelişmeler sonucu haberleşme, ulaşım ve bilgi işlem alanındaki yenilikler, piyasa ekonomisinin yaygınlaşması, uluslararası ticaretteki korumacılıkların gittikçe azalması dünyamızı tek bir pazara doğru getirmektedir. Bu gelişmelerin sonucunda Ticaret ve Borsalarının görevleri artmış ve borsalar bölgesel kalkınma ve şehir ekonomilerinde daha aktif bir aktör haline gelmiştir.

     Kars Ticaret Borsası, 5174 Sayılı Kanunun 28. maddesinde belirtildiği üzere, Kanunda yazılı esaslar dairesinde Borsaya dahil maddelerin alım - satım ve fiyatlarının tespiti ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan tüzel kişiliğe haiz kamu kurumudur. Borsamız kanundan almış olduğu yetkiye dayanarak üyelerine en iyi şekilde hizmet vermek için çaba göstermektedir. Borsamızda yedi adet meslek komitesi oluşmadığından dolayı seçimler üyelerin kendi arasında seçtiği 14 kişilik meclis kurulundan oluşmaktadır.

     Borsamız idari binası 270 m2 alana sahip olup İsmail Aytemiz Caddesinde yer almaktadır. 2008 yılında Başkanımızın büyük çabası ve Ticaret ve Sanayi Bakanlığının teşvikiyle Borsamıza yeni bir gayrimenkul kazandırılmıştır. Bu değerli arazi, 30 Ekim Mahallesi Erzurum yolu üzerinde yer alan ve yola 200 m cepheli 52.000 m2 alana sahip ve 200 büyük başlık fenni besi ahırından oluşmaktadır. Borsamız Canlı Hayvan Alım-Satım Şubesi 1937-1967 yılları arasında ilimizin şimdiki valilik binasının bulunduğu arazi üzerinde hizmet vermiştir. 1967 yılında Borsa Yönetim Kurulu tarafından Karadağ Mahallesinde Ardahan yolu üzerinde Kars Ticaret Borsası Milli Emlak’e ait 40 dönümlük araziyi kiralayarak bir önce ki Canlı Hayvan Alım Satım Şubesini kurmuştur. 2018 yılında Kars Belediyesinin yaptığı ruhsatlı Canlı Hayvan Pazarı hizmete açılmıştır.

     Kars Ticaret Borsası; 154’ü gerçek kişi ticari işletmesi, 109’u anonim şirket, 24’ü kooperatif, 73’ü Ltd. şirket olmak üzere toplam 360 aktif üyeye sahiptir. Kars Ticaret Borsası’nın en önemli kota maddeleri; canlı hayvan, et, süt ve süt ürünleri ve hububat çeşitleridir.

     Çiğ süt en çok işlem gören kota maddesidir. Kars’ta mera hayvancılığı yapılması ve kışın da organik yemlerin yedirilmesi dolayısıyla üretilen çiğ sütün tamamı organik özelliği taşımaktadır. Süt ürünlerinden, kaşar, gravyer, tereyağı ve diğer bir çok peynirimiz doğal ve organik gıda maddeleridir. Bu yönü ile peynircilik ilimizin en önemli ekonomik kimliği haline gelmiştir.

     Peynircilik sektörünün en önemli sorunu avans yoluyla çiğ süt alımı sorunudur. Tacir bir yıl önceden süt ücretlerini çiftçiye nakit dağıtır. Aralarında çek senet gibi taciri koruyacak herhangi teminat bulunmaz. Sermayesinin büyük bir kısmını bu şekilde bir yıllığına dağıtan tacir, kur ve faiz gibi etkenlere karşı savunmasız kalmaktadır. Çiftçi ise bir yıl sonra ki sütünü bu gün sattığı için zarar etmektedir.

     Gelişmiş ülkelerde bu sorun, kooperatifler kurularak çözülmüştür. Kooperatif çiftçinin sütünü teminat olarak görür ve gerçek değerinden ücretini öder. Taciri avanslı alım yükünden kurtarır. Tacir çiğ sütü kooperatiften satın alır. Kooperatif hem çiftçiyi hem taciri hem de tüketiciyi koruyan bir kolektif kurumdur. Bunun yanı sıra sütün soğuk zincir kriterlerine göre saklanması, taşınması ve teslimi gibi tacir açısından büyük maliyetlere sebep olan kısmını da kooperatif üstlenmiş olur. Üretici açısından kalite, fiyat, ekipman, eğitim destek ve teşviklere ulaşmakta önemli rol oynar.

     Canlı hayvan, borsamızda işlem hacmi olarak birinci sırada yer almaktadır. Kars, et ve süt hayvanı üreticiliği alanında Türkiye’nin en önde gelen illerindendir. Besi hayvanı üreticiliği alanında ise birinci sıradadır. Simental kültür ırkı üretiminin yaygınlaşması dolayısıyla ilimizde hayvancılığın et randımanı da yükselmiştir. Ve yerli ve yabancı et sektörünün cazibesi haline gelmiştir.

     Ülkemiz son yıllarda besilik dana tedariki açısından dışa bağımlı hale gelmiştir. Bu nedenle İthalat ve kur etkisiyle canlı hayvan fiyatlarında dalgalanmalar meydana gelmektedir. Artan maliyetler dolayısıyla canlı hayvan üreticiliği daralmakta olup, kayıt dışılık açısından da müdahale edilmesi hassas bir ekonomik faaliyet haline gelmiştir.

     Hayvan sevkiyatı, bulaşıcı hastalıklarla mücadele mevzuatı esas alınarak yapılır. Ancak Kars’taki hızlı hayvan sirkülasyonu bu mevzuatın uygulanması için gerekli alt yapının henüz kurulmadığını ve bu yüzden uygulanamadığını göstermiştir. Canlı hayvan ticareti buna rağmen devam etmektedir. Tüccar ilimizde hayvanını tedarik eder ancak hayvanların aşısı olmadığı için kendi işletmesine küpe sevki yapamamaktadır. Bu şekilde sevk olunan hayvanların borsamızca tescili yapılamamaktadır. Devamında vergi zayiatı oluşmaktadır.       

     Kars’ta yetiştirilen büyükbaş canlı hayvanın yıllara göre mevcudu 450 bin ile 550 bin arasında değişmektedir. Yılda ortalama 150 bin canlı hayvan il dışına satılmaktadır. Bunun 100 bini besi materyali erkek dana, 30 bini damızlık vasfını yitirmiş inek ve 20 bini kurbanlık erkek ve dişi hayvandan oluşmaktadır.